NOTIS:

Terima kasih kepada semua pengundi.......

Bab tempat berdiri imam dan tempat berdiri makmum


Ł…Ų³Ł†ŲÆ Ų§Ł„Ų“Ų§ŁŲ¹ŁŠ
HADITH MUSNAD IMAM SYAFIE

Terjemahan Dan Ringkasan Serta Sedikit Keterangan

ŲØَŲ§ŲØُ Ł…َŁˆْŁ‚ِŁِ Ų§Ł„Ų„ِŁ…َŲ§Ł…ِ ŁˆَŁ…َŁˆْŁ‚ِŁِ Ų§Ł„ْŁ…َŲ£ْŁ…ُŁˆŁ…ِ
BAB TEMPAT BERDIRI IMAM DAN TEMPAT BERDIRI MAKMUM

Diriwayatkan daripada Hammam bin Al-Haris beliau berkata :

ŲµَŁ„َّŁ‰ ŲØِŁ†َŲ§ Ų­ُŲ°َŁŠْŁَŲ©ُ Ų¹َŁ„َŁ‰ ŲÆُŁƒَّŲ§Ł†ٍ Ł…ُŲ±ْŲŖَŁِŲ¹ٍ، ŁَŲ¬َŲ§Ų”َ ŁَŲ³َŲ¬َŲÆَ Ų¹َŁ„َŁŠْŁ‡ِ ŁَŲ¬َŲØَŲ°َŁ‡ُ Ų£َŲØُŁˆ Ł…َŲ³ْŲ¹ُŁˆŲÆٍ Ų§Ł„ْŲØَŲÆْŲ±ِŁŠُّ ŁَŲŖَŲ§ŲØَŲ¹َŁ‡ُ Ų­ُŲ°َŁŠْŁَŲ©ُ، ŁَŁ„َŁ…َّŲ§ Ł‚َŲ¶َŁ‰ Ų§Ł„ŲµَّŁ„Ų§Ų©َ، Ł‚َŲ§Ł„َ Ų£َŲØُŁˆ Ł…َŲ³ْŲ¹ُŁˆŲÆٍ: Ų£َŁ„َŁŠْŲ³َ Ł‚َŲÆْ Ł†ُŁ‡ِŁŠَ Ų¹َŁ†ْ Ł‡َŲ°َŲ§؟ ŁَŁ‚َŲ§Ł„َ Ų­ُŲ°َŁŠْŁَŲ©ُ: Ų£َŁ„َŁ…ْ ŲŖَŲ±َŁ†ِŁŠ Ł‚َŲÆْ ŲŖَŲ§ŲØَŲ¹ْŲŖُŁƒَ؟

Artinya : “Telah solat bersama kami olih Huzaifah di atas sebuah kedai yang terangkat sedikit lalu datang atasnya dan menariknya olih Abu Mas’ud Al-Badri maka menurutnya olih Huzaifah. Maka tatkala telah selesai daripada solat berkata olih Abu Mas’ud : Bukankah sungguhnya telah dilarang daripada ini? Maka berkata Huzaifah : Adakah tidak kamu lihat bahawa aku telah menurutmu?”

Hadith ini ada dikeluarkan juga olih Abu Daud dan Ibnu Hibban.

Dan diriwayatkan dariapada Anas bin Malik r.a. :

Ų£َŁ†َّ Ų¬َŲÆَّŲŖَŁ‡ُ Ł…ُŁ„َŁŠْŁƒَŲ©َ ŲÆَŲ¹َŲŖْ Ų±َŲ³ُŁˆŁ„َ Ų§Ł„Ł„َّŁ‡ِ ŲµَŁ„َّŁ‰ Ų§Ł„Ł„َّŁ‡ُ Ų¹َŁ„َŁŠْŁ‡ِ ŁˆَŲ³َŁ„َّŁ…َ Ł„ِŲ·َŲ¹َŲ§Ł…ٍ ŲµَŁ†َŲ¹َŲŖْŁ‡ُ Ł„َŁ‡ُ ŁَŲ£َŁƒَŁ„َ Ł…ِŁ†ْŁ‡ُ، Ų«ُŁ…َّ Ł‚َŲ§Ł„َ : Ł‚ُŁˆŁ…ُŁˆŲ§ ŁَŁ„Ų£ُŲµَŁ„ِّŁŠ Ł„َŁƒُŁ…ْ . Ł‚َŲ§Ł„َ Ų£َŁ†َŲ³ٌ: ŁَŁ‚ُŁ…ْŁ†َŲ§ Ų„ِŁ„َŁ‰ Ų­َŲµِŁŠŲ±ٍ Ł„َŁ†َŲ§ Ł‚َŲÆِ Ų§Ų³ْŁˆَŲÆَّ Ł…ِŁ†ْ Ų·ُŁˆŁ„ِ Ł…َŲ§ Ł„ُŲØِŲ³َ، ŁَŁ†َŲ¶َŲ­ْŲŖُŁ‡ُ ŲØِŁ…َŲ§Ų”ٍ، ŁَŁ‚َŲ§Ł…َ Ų¹َŁ„َŁŠْŁ‡ِ Ų±َŲ³ُŁˆŁ„ُ Ų§Ł„Ł„َّŁ‡ِ ŲµَŁ„َّŁ‰ Ų§Ł„Ł„َّŁ‡ُ Ų¹َŁ„َŁŠْŁ‡ِ ŁˆَŲ³َŁ„َّŁ…َ ŁˆَŲµَŁَŁْŲŖُ Ų£َŁ†َŲ§ ŁˆَŲ§Ł„ْŁŠَŲŖِŁŠŁ…ُ Ų®َŁ„ْŁَŁ‡ُ، ŁˆَŲ§Ł„ْŲ¹َŲ¬ُŁˆŲ²ُ Ł…ِŁ†ْ ŁˆَŲ±َŲ§Ų¦ِŁ†َŲ§

Artinya : “Bahawa neneknya Mulaikah telah menjemput akan Rasulullah sollallahu alaihi wasallam untuk makan yang dia siapkan baginya maka makanlah baginda daripadanya kemudian bersabda : Berdirilah kamu sekelian aku akan solat bagi kamu sekelian. Berkata Anas : Maka kami pun menuju kepada sebuah tikar milik kami yang telah menghitam warnanya kerana lamanya ia digunakan kemudian kami renjiskan air ke atasnya. Kemudian Rasulullah sollallahu alaihi wasallam berdiri di atasnya dan aku dan seorang anak yatim berada pada saf di belakangnya dan orang yang lemah berada di belakang kami.”

Dan diriwayatkan daripada Ishaq bin Abdillah bin Abi Talhah daripada Anas r.a. beliau berkata :

ŲµَŁ„َّŁŠْŲŖُ Ų£َŁ†َŲ§ ŁˆَŁŠَŲŖِŁŠŁ…ٌ Ų®َŁ„ْŁَ Ų§Ł„Ł†َّŲØِŁŠِّ ŲµَŁ„َّŁ‰ Ų§Ł„Ł„َّŁ‡ُ Ų¹َŁ„َŁŠْŁ‡ِ ŁˆَŲ³َŁ„َّŁ…َ، ŁِŁŠ ŲØَŁŠْŲŖِŁ†َŲ§ ŁˆَŲ£ُŁ…ِّ Ų³ُŁ„َŁŠْŁ…ٍ Ų®َŁ„ْŁَŁ†َŲ§

Artinya : “Aku dan seorang anak yatim telah solat dibelakang Nabi sollallahu alaihi wasallam di dalam rumah kami dan Ummu Sulaim di belakang kami.”

KETERANGAN

Hadith-hadith ini datang pada menerangkan kedudukan imam di dalam solat dan kedudukkan makmum lelaki dan makmum perempuan di dalam solat.

IMAM SOLAT DI TEMPAT YANG TINGGI

Para fuqahak berkata dengan disunatkan imam solat di tempat yang sama tinggi dengan makmum dan memakruhkan imam solat di tempat yang lebih tinggi dari makmum seperti imam solat di atas meja atau di atas pentas atau seumpamanya tanpa ada keperluan. 

Dan begitu juga dimakruhkan ke atas makmum solat di tempat yang lebih tinggi dari tempat imam berada.

Berkata Imam Nawawi :

ŁŠŁƒŲ±Ł‡ Ų§Ų±ŲŖŁŲ§Ų¹ Ų§Ł„Ł…Ų£Ł…ŁˆŁ… Ų¹Ł„Ł‰ Ų„Ł…Ų§Ł…Ł‡ ŁˆŲ¹ŁƒŲ³Ł‡

Artinya : “Dimakruhkan makmum lebih tinggi dari imamnya dan begitu juga dimakruhkan  imam lebih tinggi dari makmumnya.” (Kitab Minhaj At-Talibin)

Kerana itu dalam hadith yang telah diriwayatkan olih Imam Syafie r.a. di atas apabila Abu Mas’ud r.a. melihat Huzaifah r.a. menjadi imam dengan berada di tempat yang tinggi dari makmumnya maka Abu Mas’ud telah menegurnya kerana perbuatannya solat di tempat yang tinggi itu.

Berkata Imam Ar-Rafie :

ŁˆŁŁŠŁ‡ Ų£Ł† Ų§Ł„Ł…Ų³ŲŖŲ­ŲØ Ų£Ł† ŁŠŲ³ŲŖŁˆŁŠ Ł…ŁˆŲ¶Ų¹ Ų§Ł„Ų„ِŁ…Ų§Ł… ŁˆŲ§Ł„Ł…Ų£Ł…ŁˆŁ…ŁŠŁ†، ŁˆŁƒŲ£Ł† Ų­Ų°ŁŠŁŲ© Ł†Ų³ŁŠ Ų°Ł„Łƒ ŁŁ„Ł…Ų§ Ų°ŁƒّŲ± Ų¹Ų§ŲÆ Ų„Ł„Ł‰ Ų§Ł„Ł…Ų³ŲŖŲ­ŲØ

Artinya : “Dan pada hadith ini disunatkan bahawa bersamaan tempat imam dan sekelian makmum dan seolah-olah Huzaifah terlupa akan yang demikian itu maka ketika Abu Mas’ud mengingatkannya maka kembali beliau kepada perkara yang disunatkan yaitu imam beridiri di tempat yang sama tinggi dengan makmum.” (Kitab Syarah Musnad As-Syafie)

Dan bersamaan hukum dimakruhkan kedudukan imam lebih tinggi dari makmum ketika solat itu samada di dalam masjid atau lainnya.

Berkata Syeikh Zainuddin Al-Malibari :

ŁˆŁŠŁƒŲ±Ł‡ Ų§Ų±ŲŖŁŲ§Ų¹ Ų£Ų­ŲÆŁ‡Ł…Ų§ Ų¹Ł„Ł‰ Ų§Ł„Ų¢Ų®Ų± ŲØŁ„Ų§ Ų­Ų§Ų¬Ų©، ŁˆŁ„Łˆ ŁŁŠ Ų§Ł„Ł…Ų³Ų¬ŲÆ

Artinya : “Dan dimakruhkan lebih tinggi kedudukan salah seorang dari keduanya atas yang lain dengan tiada hajat walaupun di dalam masjid.” (Kitab Fathul Mu’in)

Maksudnya sebagaimana dimakruhkan imam lebih tinggi dari makmum maka dimakruhkan juga makmum lebih tinggi dari imam.

Dan tempat dihukumkan dengan makruh itu ialah apabila bolih imam itu berada di tempat yang sama tinggi dengan makmum.

Adapun jika tidak bolih imam berdiri melainkan pada tempat yang lebih tinggi dari makmum maka tidaklah makruhkan pada ketika itu.

Berkata Syeikh Abu Bakar Ad-Dimyathi :

ŁˆŁ…Ų­Ł„ Ų§Ł„ŁƒŲ±Ų§Ł‡Ų©  Ų„Ų°Ų§ Ų£Ł…ŁƒŁ† ŁˆŁ‚ŁˆŁŁ‡Ł…Ų§ Ų¹Ł„Ł‰ Ł…Ų³ŲŖŁˆ

Artinya : “Dan tempat dihukumkan dengan makruh itu ialah apabila bolih sahaja makmum atau imam berada di tempat yang sama tinggi.” (Kitab I’anah At-Talibin)

Maksudnya imam atau makmum bolih sahaja kalau mahu solat di tempat yang sama tinggi lalu dia memlih untuk solat di tempat yang tinggi maka makruh hukumnya.

Berkata Syeikh Nawawi An-Bantani :

ŁˆَŁŠŁƒŲ±Ł‡ُ Ų§Ų±ْŲŖِŁَŲ§Ų¹ Ų§Ł„ْŁ…َŲ£ْŁ…ُŁˆŁ… Ų¹Ł„Ł‰ Ų„ِŁ…َŲ§Ł…Ł‡ ŁˆَŲ¹َŁƒŲ³Ł‡ Ų­َŁŠْŲ«ُ Ų£Ł…ŁƒŁ† ŁˆŁ‚ŁˆŁŁ‡Ł…Ų§ Ų¹Ł„Ł‰ Ł…Ų³ŲŖŁˆ Ų„ِŁ„َّŲ§ Ł„Ų­َŲ§Ų¬َŲ© 

Artinya : “Dan dimakruhkan meninggi oleh makmum atas imamnya atau meninggi imam atas makmumnya sekira-kira keduanya boleh berdiri atas tempat yang sama tinggi melainkan kerana hajat.” (Kitab Nihayah Zain)

Maka setengah dari keperluan yang menghilangkan makruh ialah makmum solat di tingkat atas banggunan kerana telah penuh di tingkat yang bersamaan dengan imam.

Dan setengah daripada hajat imam solat di tempat yang lebih tinggi dari makmum ialah kerana imam hendak mengajar makmum cara-cara mengerjakan solat yang betul.

Berkata Imam Rafie :

Ł‚Ų§Ł„ Ų§Ł„Ų“Ų§ŁŲ¹ŁŠ: Ł†Ų¹Ł… Ł„Łˆ Ų£Ų±Ų§ŲÆ Ų§Ł„Ų„ِŁ…Ų§Ł… Ų£Ł† ŁŠŲ¹Ł„Ł… Ų§Ł„Ł‚ŁˆŁ… Ų£ŁŲ¹Ų§Ł„ Ų§Ł„ŲµŁ„Ų§Ų© ŁŲµŁ„Ł‰ Ų¹Ł„Ł‰ Ų§Ł„Ų“ŁŠŲ” Ų§Ł„Ł…Ų±ŲŖŁŲ¹ Ł„ŁŠŲ±ŁŠŁ‡Ł… Ų±ŁƒŁˆŲ¹Ł‡ ŁˆŲ³Ų¬ŁˆŲÆŁ‡ ŁŲ¹Ł„ ŁƒŁ…Ų§ ŲµŁ„Ł‰ Ų§Ł„Ł†ŲØŁŠ ŲµŁ„Ł‰ Ų§Ł„Ł„Ł‡ Ų¹Ł„ŁŠŁ‡ ŁˆŲ³Ł„Ł… Ų¹Ł„Ł‰ Ų§Ł„Ł…Ł†ŲØŲ± Ł…Ų±ّŲ© Ł„Ł„ŲŖŲ¹Ł„ŁŠŁ… ŁƒŁ…Ų§ ŲŖŁ‚ŲÆŁ…

Artinya : “Telah berkata olih Imam Syafie r.a. : Ya jikalau imam hendak mengajar akan manusia segala perbuatan solat maka solatlah imam itu di atas suatu yang tinggi supaya imam dapat menunjukkan mereka cara rukunya dan sujudnya sebagaimana berbuat olih Nabi sollallahu alaihi wasallam di atas minbar sekali berbuat untuk mengajar mereka itu.” (Kitab Syarah Musnad As-Syafie)

Berkata Syeikh Nawawi Al-Bantani :

ŁƒŲŖŲ¹Ł„ŁŠŁ… Ų§Ł„Ų„ِŁ…َŲ§Ł… Ų§Ł„ْŁ…َŲ£ْŁ…ُŁˆŁ…ŁŠŁ† ŲµŁŲ© Ų§Ł„ŲµَّŁ„َŲ§Ų© ŁˆŁƒŲŖŲØŁ„ŁŠŲŗ Ų§Ł„ْŁ…َŲ£ْŁ…ُŁˆŁ… ŲŖَŁƒْŲØِŁŠŲ±َŲ© Ų§Ł„Ų„ِŁ…َŲ§Ł… ŁَŁŠŲ³Ł†ّ Ų§Ų±ŲŖŁŲ§Ų¹Ł‡Ł…Ų§ Ł„Ų°َŁ„ِŁƒ

Artinya : “(Dan tidak makruh imam solat di tempat yang tinggi dari makmum kerana hajat) seperti imam hendak mengajar akan sekelian makmum cara solat dan seperti muballigh bagi makmum hendak menyampaikan takbir imam maka disunatkan keduanya solat di tempat yang tinggi kerana hajat yang demikian itu.” (Kitab Nihayah Zain)

KEDUDUKKAN MAKMUM LELAKI DAN PEREMPUAN

Bermula yang disunatkan pada kedudukan makmum itu yaitu lelaki dewasa berdiri di belakang imam dan kanak-kanak dibelakang orang dewasa dan orang perempuan berdiri di belakang kanak-kanak.

Berkata Imam Nawawi :

ŁˆŁŠŁ‚Ł Ų®Ł„ŁŁ‡ Ų§Ł„Ų±Ų¬Ų§Ł„ Ų«Ł… Ų§Ł„ŲµŲØŁŠŲ§Ł† Ų«Ł… Ų§Ł„Ł†Ų³Ų§Ų”

Artinya : “Dan berdiri makmum lelaki di belakang imam kemudian kanak-kanak lelaki kemudian kaum perempuan.” (Kitab Minhaj At-Talibin)

Dan jika tiada kanak-kanak maka kaum perempuan berdiri di belakang makmum lelaki seperti pada hadith Anas r.a. yaitu kata beliau :

ŲµَŁ„َّŁŠْŲŖُ Ų£َŁ†َŲ§ ŁˆَŁŠَŲŖِŁŠŁ…ٌ Ų®َŁ„ْŁَ Ų§Ł„Ł†َّŲØِŁŠِّ ŲµَŁ„َّŁ‰ Ų§Ł„Ł„َّŁ‡ُ Ų¹َŁ„َŁŠْŁ‡ِ ŁˆَŲ³َŁ„َّŁ…َ، ŁِŁŠ ŲØَŁŠْŲŖِŁ†َŲ§ ŁˆَŲ£ُŁ…ِّ Ų³ُŁ„َŁŠْŁ…ٍ Ų®َŁ„ْŁَŁ†َŲ§

Artinya : “Aku dan seorang anak yatim telah solat dibelakang Nabi sollallahu alaihi wasallam di dalam rumah kami dan Ummu Sulaim di belakang kami.”

Nama Ummu Sulaim ialah Sahlah yaitu isteri kepada Abu Talhah r.a.

Berkata Imam Al-Baghawi :

ŁِŁŠ Ų§Ł„ْŲ­َŲÆِŁŠŲ«ِ ŲÆَŁ„ِŁŠŁ„ٌ Ų¹َŁ„َŁ‰ ŲŖَŁ‚ْŲÆِŁŠŁ…ِ Ų§Ł„Ų±ِّŲ¬َŲ§Ł„ِ Ų¹َŁ„َŁ‰ Ų§Ł„Ł†ِّŲ³َŲ§Ų”ِ، ŁˆَŲ£َŁ†َّ Ų§Ł„ŲµَّŲØِŁŠَّ ŁŠَŁ‚ِŁُ Ł…َŲ¹َ Ų§Ł„Ų±ِّŲ¬َŲ§Ł„ِ

Artinya : “Pada hadith ini menjadi dalil atas didahulukan makmum lelaki atas makmum perempuan dan bahawasanya kanak-kanak lelaki bolih berdiri bersama kaum lelaki dewasa.” (Kitab Syarah As-Sunnah)

Maka jika hanya ada seorang imam dan dua makmum lelaki hendaklah berdiri kedua lelaki itu di belakang imam.

Berkata Imam Syafie r.a. :

ŁˆَŲ„ِŲ°َŲ§ Ų£َŁ…َّ Ų±َŲ¬ُŁ„ٌ ŲØِŲ±َŲ¬ُŁ„َŁŠْŁ†ِ ŁَŁ‚َŲ§Ł…َ Ł…ُŁ†ْŁَŲ±ِŲÆًŲ§ Ų£َŁ…َŲ§Ł…َŁ‡ُŁ…َŲ§ ŁˆَŁ‚َŲ§Ł…َŲ§ ŲµَŁًّŲ§ Ų®َŁ„ْŁَŁ‡ُ

Artinya : “Dan apabila ada seorang imam dengan dua lelaki maka hendaklah imam berdiri di hadapan kedua lelaki itu dan berdiri kedua lelaki itu di belakangnya.” (Kitab Al-Uum)

Dan jika hanya ada seorang makmum lelaki maka disunatkan dia berdiri di sebelah kanan imam di belakang sedikit.

Berkata Imam Syafie r.a. :

ŁˆَŲ„ِŲ°َŲ§ Ų£َŁ…َّ Ų±َŲ¬ُŁ„ٌ Ų±َŲ¬ُŁ„ًŲ§ ŁˆَŲ§Ų­ِŲÆًŲ§ Ų£َŁ‚َŲ§Ł…َ Ų§Ł„ْŲ„ِŁ…َŲ§Ł…ُ Ų§Ł„ْŁ…َŲ£ْŁ…ُŁˆŁ…َ Ų¹َŁ†ْ ŁŠَŁ…ِŁŠŁ†ِŁ‡ِ

Artinya : “Apabila hanya ada seorang imam dan seorang makmum lelaki maka berdiri makmum lelaki itu di sebelah kanan imam.” (Kitab Al-Uum)

Berkata Imam Ibnu Al-Atsir :

ŁˆŲ§Ł„Ų°ŁŠ Ų°Ł‡ŲØ Ų„Ł„ŁŠŁ‡ Ų§Ł„Ų“Ų§ŁŲ¹ŁŠ: Ų£Ł† Ų§Ł„Ł…Ų£Ł…ŁˆŁ… Ł„Ų§ ŁŠŲ®Ł„Łˆ Ų£Ł† ŁŠŁƒŁˆŁ† Ų±Ų¬Ł„Ų§ً Ų£Łˆ Ų§Ł…Ų±Ų£Ų©، ŁˆŁƒŁ„ ŁˆŲ§Ų­ŲÆ Ł…Ł†Ł‡Ł…Ų§ Ł„Ų§ ŁŠŲ®Ł„Łˆ Ų£Ł† ŁŠŁƒŁˆŁ† ŁˆŲ§Ų­ŲÆŲ§ً Ų£Łˆ Ų£ŁƒŲ«Ų± Ł…Ł†Ł‡؛ ŁŲ„Ł† ŁƒŲ§Ł† Ų±Ų¬Ł„ًŲ§ ŁˆŲ§Ų­ŲÆًŲ§ Ų£Ł‚Ų§Ł… Ų„Ł„Ł‰ Ų¬Ł†ŲØ Ų§Ł„Ų„Ł…Ų§Ł… Ų¹Ł† ŁŠŁ…ŁŠŁ†Ł‡، ŁˆŲ„Ł† ŁƒŲ§Ł†ŁˆŲ§ Ų§Ų«Ł†ŁŠŁ† ŁŲµŲ§Ų¹ŲÆًŲ§ Ł‚Ų§Ł…ŁˆŲ§ Ų®Ł„ŁŁ‡.
ŁˆŲ„Ł† ŁƒŲ§Ł† Ų§Ł„Ł…Ų£Ł…ŁˆŁ… Ų§Ł…Ų±Ų£Ų© ŁˆŲ§Ų­ŲÆŲ© Ł‚Ų§Ł…ŲŖ Ų®Ł„ŁŁ‡. ŁˆŲ„Ł† ŁƒŲ§Ł† Ų±Ų¬Ł„ًŲ§ ŁˆŲ§Ł…Ų±Ų£Ų© Ł‚Ų§Ł… Ų§Ł„Ų±Ų¬Ł„ Ų¹Ł† ŁŠŁ…ŁŠŁ†Ł‡ ŁˆŲ§Ł„Ł…Ų±Ų£Ų© Ų®Ł„ŁŁ‡. ŁˆŲ„Ł† ŁƒŲ§Ł†ŁˆŲ§ Ų±Ų¬Ų§Ł„ًŲ§ ŁˆŁ†Ų³Ų§Ų”ً Ł‚Ų§Ł… Ų§Ł„Ų±Ų¬Ų§Ł„ Ų®Ł„Ł Ų§Ł„Ų„Ł…Ų§Ł…، ŁˆŲ§Ł„Ł†Ų³Ų§Ų” Ų®Ł„Ł Ų§Ł„Ų±Ų¬Ų§Ł„.

Artinya : “Dan yang berjalan kepadanya olih Imam Syafie r.a. bahawasanya makmum adakalanya ia adalah lelaki dan perempuan dan bolih jadi ia seorang diri atau ramai maka jika makmum itu hanya seorang lelaki hendaklah makmum itu berdiri di tepi sebelah kanan imam dan ke belakang sedikit dan jika makmum itu dua orang atau lebih maka hendaklah sekelian mereka berdiri di belakang imam.
Dan jika makmum itu hanya seorang perempuan maka hendaklah dia berdiri di belakang imam. Dan jika makmum itu hanyalah seorang lelaki dan seorang perempuan maka hendaklah makmum lelaki itu berdiri di kanan imam dan makmum perempuan di belakang makmum tersebut. Dan jika makmum itu beberapa orang lelaki dan beberapa orang perempuan maka hendaklah makmum lelaki berdiri di belakang imam dan makmum perempuan di belakang makmum lelaki.” (Kitab As-Syafi Syarah Musnad As-Syafie)

Dan tiada dibezakan antara lelaki yang seorang itu samada yang dewasa atau kanak-kanak  maka sunat dia berdiri di sebelah kanan imam.

Berkata Imam Nawawi :

Ų„ِŲ°َŲ§ Ł„َŁ…ْ ŁŠَŲ­ْŲ¶ُŲ±ْ Ł…َŲ¹َ Ų§Ł„ْŲ„ِŁ…َŲ§Ł…ِ Ų„ِŁ„َّŲ§ Ų°َŁƒَŲ±ٌ، ŁَŁ„ْŁŠَŁ‚ِŁْ Ų¹َŁ†ْ ŁŠَŁ…ِŁŠŁ†ِŁ‡ِ ŲØَŲ§Ł„ِŲŗًŲ§ ŁƒَŲ§Ł†َ Ų£َŁˆْ ŲµَŲØِŁŠًّŲ§

Artinya : “Apabila tidak hadir serta imam melainkan hanya seorang lelaki maka hendaklah dia berdiri di sebelah kanan imam samada makmum itu orang dewasa atau kanak-kanak.” (Kitab Raudhah At-Talibin)

Dan jika hanya ada seorang makmum sahaja dan makmum itu ialah perempuan maka hendaklah makmum itu berdiri di belakang imam samada perempuan itu seorang atau pun ramai dan samada perempuan itu mahram bagi imam atau pun bukan.

Berkata Syeikh Said Al-Hadhrami :

(ŁˆŁƒŲ°Ų§) Ų„Ų°Ų§ Ų­Ų¶Ų±ŲŖ (Ų§Ł„Ł…Ų±Ų£Ų©) ŁˆŲ­ŲÆŁ‡Ų§ (Ų£Łˆ Ų§Ł„Ł†Ų³ŁˆŲ©) ŁŁ‚Ų·، ŁŲŖŁ‚Ł Ł‡ŁŠ Ų£Łˆ Ł‡Ł† Ų®Ł„ŁŁ‡، ŁˆŁ„Łˆ Ł…Ų­Ų§Ų±Ł…Ł‡؛ Ł„Ł„Ų§ŲŖŲØŲ§Ų¹

Artinya : “Dan seperti demikian juga apabila hadir seorang perempuan sahaja atau ramai perempuan tanpa ada hadir lelaki maka berdirilah perempuan yang seorang itu atau yang ramai itu di belakang imam walaupun permpuan itu ialah mahramnya kerana mengikut sunnah.” (Kitab Busyral Karim)

Dan jika ada kanak-kanak sedangkan saf lelaki telah penuh maka disunatkan saf kanak-kanak itu di belakang saf lelaki akan tetapi jika saf lelaki tidak penuh maka harus kanak-kanak memenuhkan saf lelaki.

Berkata Imam Nawawi :

ŁˆَŲ§Ł„ْŁ…َŲ±ْŲ£َŲ©ُ Ų®َŁ„ْŁَ Ų§Ł„Ų±َّŲ¬ُŁ„ِ. ŁˆَŲ„ِŁ†ْ Ų­َŲ¶َŲ±َ Ł…َŲ¹َŁ‡ُ Ų§Ł…ْŲ±َŲ£َŲ©ٌ ŁˆَŲ±َŲ¬ُŁ„َŲ§Ł†ِ، Ų£َŁˆْ Ų±َŲ¬ُŁ„ٌ ŁˆَŲµَŲØِŁŠٌّ، Ł‚َŲ§Ł…َ Ų§Ł„Ų±َّŲ¬ُŁ„َŲ§Ł†ِ، Ų£َŁˆِ Ų§Ł„Ų±َّŲ¬ُŁ„ُ ŁˆَŲ§Ł„ŲµَّŲØِŁŠُّ Ų®َŁ„ْŁَ Ų§Ł„ْŲ„ِŁ…َŲ§Ł…ِ ŲµَŁًّŲ§، ŁˆَŁ‚َŲ§Ł…َŲŖْ Ł‡ِŁŠَ Ų®َŁ„ْŁَŁ‡ُŁ…َŲ§ 

Artinya : “Dan perempuan itu berdiri di belakang makmum lelaki. Dan jika datang serta imam itu olih dua orang lelaki atau seorang lelaki dan seorang kanak-kanak lelaki maka berdirilah dua orang lelaki itu atau seorang lelaki dan kanak-kanak lelaki di belakang imam satu saf dan berdiri makmum perempuan yang seorang itu di belakang keduanya.” (Kitab Raudhah At-Talibin)

Berkata fuqahak jika datang pula seorang lelaki ketika sudah berdiri seorang lelaki di sebelah kanan imam maka lelaki yang baru datang itu berdiri di sebelah kiri imam kemudian selepas bertakbir undurlah keduanya supaya berdiri keduanya dalam satu saf di belakang imam kerana berdalil dengan kisah yang diriwayatkan olih Imam Muslim di mana Jabir dan Jabbar bin Sakhr r.a. yang solat keduanya di kanan dan kiri Nabi sollallahu alaihi wasallam.

Berkata Syeikh Zainuddin Al-Malibari :

ŁˆŁ†ŲÆŲØ ŁˆŁ‚ŁˆŁ Ų°ŁƒŲ± Ų¹Ł† ŁŠŁ…ŁŠŁ† Ų§Ł„Ų„Ł…Ų§Ł… Ł…ŲŖŲ£Ų®Ų±Ų§ Ł‚Ł„ŁŠŁ„Ų§ ŁŲ„Ł† Ų¬Ų§Ų” Ų¢Ų®Ų± Ų£Ų­Ų±Ł… Ų¹Ł† ŁŠŲ³Ų§Ų±Ł‡ Ų«Ł… ŲŖŲ£Ų®Ų±Ų§ ŁˆŲ±Ų¬Ł„ŁŠŁ† Ų£Łˆ Ų±Ų¬Ų§Ł„ Ų®Ł„ŁŁ‡

Artinya : “Dan disunatkan berdiri seorang lelaki di sebelah kanan imam terkebelakang sedikit. Maka jika datang pula lelaki yang lain hendaklah dia takbiratulihram di sebelah kiri imam kemudian keduanya atau kesemuanya undur ke belakang imam.” (Kitab Qurratul Aini)

Dan jika imam yang bergerak kehadapan kemudian dua lelaki itu merapatkan diri maka hukumnya adalah harus akan tetapi yang afdhal ialah dua makmum itu yang berundur ke belakang imam.

Berkata Imam Nawawi :

ŁˆŁŠŁ‚Ł Ų§Ł„Ų°ŁƒŲ± Ų¹Ł† ŁŠŁ…ŁŠŁ†Ł‡ ŁŲ„Ł† Ų­Ų¶Ų± Ų¢Ų®Ų± Ų£Ų­Ų±Ł… Ų¹Ł† ŁŠŲ³Ų§Ų±Ł‡ Ų«Ł… ŁŠŲŖŁ‚ŲÆŁ… Ų§Ł„Ų„Ł…Ų§Ł… Ų£Łˆ ŁŠŲŖŲ£Ų®Ų±Ų§Ł† ŁˆŁ‡Łˆ Ų£ŁŲ¶Ł„

Artinya : “Dan berdiri seorang lelaki di kanan imamnya kemudian jika datang pula lelaki yang lain hendaklah dia bertakbir di kiri imam kemudian imam bergerak ke hadapan atau kedua makmum itu undur ke belakang dan undur kedua makmum itu ialah yang afdhal.” (Kitab Minhaj At-Talibin)

IMAM PEREMPUAN

Jika orang perempuan menjadi imam bagi kaum perempuan maka disunatkan imam perempuan itu berdiri di tengah saf dengan sedikit kehadapan.

Berkata Imam Nawawi :

ŁˆŲŖŁ‚Ł Ų„Ł…Ų§Ł…ŲŖŁ‡Ł† ŁˆŲ³Ų·Ł‡Ł†

Artinya : “Dan berdiri imam kaum perempuan di tengah saf mereka itu.” (Kitab Minhaj At-Talibin)

Berkata Imam Ad-Damiri :

(ŁˆŲŖŁ‚Ł Ų„Ł…Ų§Ł…ŲŖŁ‡Ł† ŁˆŲ³Ų·Ł‡Ł†) Ł„Ų£Ł† Ų¹Ų§Ų¦Ų“Ų© ŁˆŲ£Ł… Ų³Ł„Ł…Ų© Ų±Ų¶ŁŠ Ų§Ł„Ł„Ł‡ Ų¹Ł†Ł‡Ł…Ų§ Ų£Ł…ŲŖŲ§ Ł†Ų³ŁˆŲ© ŁˆŁˆŁ‚ŁŲŖŲ§ ŁˆŲ³Ų·Ł‡Ł† Ų±ŁˆŲ§Ł‡ Ų§Ł„Ų“Ų§ŁŲ¹ŁŠ ŁˆŲ§Ł„ŲØŁŠŁ‡Ł‚ŁŠ

Artinya : “Dan berdiri imam kaum perempuan di tengah saf mereka itu kerana sungguhnya Aisyah dan Ummu Salamah r.a. telah menjadi imam akan kaum perempuan dan keduanya telah berdiri di tengah mereka itu yang telah meriwayatkannya olih As-Syafie dan Al-Baihaqi.” (Kitab An-Najm Al-Wahhaj)

Berkata Syeikh Sulaiman Al-Jamal :

ŁˆَŲ¹ِŲØَŲ§Ų±َŲ©ُ Ų§Ł„Ų“َّŁˆْŲØَŲ±ِŁŠِّ Ł‚َŁˆْŁ„ُŁ‡ُ ŁˆَŲ³ْŲ·َŁ‡ُŁ†َّ Ų£َŁŠْ Ł…َŲ¹َ ŲŖَŁ‚َŲÆُّŁ…ٍ ŁŠَŲ³ِŁŠŲ±ٍ ŲØِŲ­َŁŠْŲ«ُ ŁŠَŁ…ْŲŖَŲ§Ų²ُ Ų¹َŁ†ْŁ‡ُŁ†َّ

Artinya : “Dan ibarat perkataan Syeikh As-Syaubari arti imam perempuan berada di tengah itu ialah dengan sedikit kehadapan sekira-kira terbeza imam dari makmum.” (Kitab Hasyiah Al-Jamal)

JARAK ANTARA SAF

Dan disunatkan tiada lebih jarak antara imam dan makmum itu daripada 3 hasta dan begitu juga jarak antara setiap saf.

Berkata Dr Mustafa Al-Khin :

ŁˆŁŠŲ³Ł† Ų£Ł† Ł„Ų§ ŁŠŲ²ŁŠŲÆ Ł…Ų§ ŲØŁŠŁ† Ų§Ł„Ų„Ł…Ų§Ł… ŁˆŲ§Ł„Ł…Ų£Ł…ŁˆŁ… Ų¹Ł„Ł‰ Ų«Ł„Ų§Ų«Ų© ، ŁˆŁ‡ŁƒŲ°Ų§ ŲØŁŠŁ† ŁƒŁ„ ŲµŁِّŁŠŁ†. ŁˆŲ„Ų°Ų§ ŲµŁ„Ł‰ Ų®Ł„Ł Ų§Ł„Ų„ِŁ…Ų§Ł… Ų±Ų¬Ų§Ł„ ŁˆŁ†Ų³Ų§Ų” ŲµŁَّ Ų§Ł„Ų±Ų¬Ų§Ł„ Ų£ŁˆŁ„Ų§ً Ų«Ł… Ų§Ł„Ł†Ų³Ų§Ų” ŲØŲ¹ŲÆŁ‡Ł…، ŁˆŲ„Ų°Ų§ ŲµŁ„Ł‰ Ų±Ų¬Ł„ ŁˆŲ§Ł…Ų±Ų£Ų© ŲµŁ Ų§Ł„Ų±Ų¬Ł„ Ų¹Ł† ŁŠŁ…ŁŠŁ† Ų§Ł„Ų„ِŁ…Ų§Ł…، ŁˆŲ§Ł„Ł…Ų±Ų£Ų© Ų®Ł„Ł Ų§Ł„Ų±Ų¬Ł„. 

Artinya : “Dan disunatkan tiada lebih jarak antara imam dan antara makmum daripada 3 hasta. Dan seperti ini juga jarak antara setiap saf. Dan apabila beberapa lelaki solat di belakang imam dan perempuan pula membuat saf di belakang makmum lelaki yakni saf lelaki sebagai saf pertama dan saf perempuan selepas saf mereka itu. Dan apabila seorang lelaki dan seorang perempuan menjadi makmum maka hendaklah lelaki yang seorang itu berdiri di sebelah kanan imam dan yang perempuan pula di belakang lelaki itu.” (Kitab Al-Fiqh Al-Manhaji)

BERDIRI SALAH TEMPAT

Sebagaimana telah diterangkan sebelum ini disunatkan makmum lelaki yang seorang berdiri di sebelah kanan imam. Maka jika makmum lelaki yang seorang ini tersalah berdiri di sebelah kiri imam atau di belakangnya maka solatnya tidak batal.

Berkata Imam Nawawi :

ŁˆَŁ„َŁˆْ ŁˆَŁ‚َŁَ Ų¹َŁ†ْ ŁŠَŲ³َŲ§Ų±ِŁ‡ِ، Ų£َŁˆْ Ų®َŁ„ْŁَŁ‡ُ، Ł„َŁ…ْ ŲŖَŲØْŲ·ُŁ„ْ ŲµَŁ„َŲ§ŲŖُŁ‡ُ

Artinya : “Dan jikalau berdiri seorang makmum lelaki di sebelah kiri imam atau di belakang imam nescaya tidaklah batal solatnya.” (Kitab Raudhah At-Talibin)

Dan demikian juga tidaklah membatalkan solat jika dua makmum lelaki berdiri pada sebelah kanan imam atau keduanya di sebelah kiri imam atau seorang di sebelah kanan dan seorang lagi di sebelah kiri tanpa undur ke belakang atau seorang makmum berdiri di belakang imam dan tidak disunatkan sujud sahwi akan tetapi sekelian yang tersebut adalah makruh jika dengan ketiadaan uzur.

Berkata Imam Syafie r.a. :

ŁˆَŲ„ِŲ°َŲ§ Ų£َŁ…َّ Ų±َŲ¬ُŁ„ٌ Ų±َŲ¬ُŁ„ًŲ§ ŁَŁˆَŁ‚َŁَ Ų§Ł„ْŁ…َŲ£ْŁ…ُŁˆŁ…ُ Ų¹َŁ†ْ ŁŠَŲ³َŲ§Ų±ِ Ų§Ł„ْŲ„ِŁ…َŲ§Ł…ِ، Ų£َŁˆْ Ų®َŁ„ْŁَŁ‡ُ ŁƒَŲ±ِŁ‡ْŲŖ Ų°َŁ„ِŁƒَ Ł„َŁ‡ُŁ…َŲ§ ŁˆَŁ„َŲ§ Ų„Ų¹َŲ§ŲÆَŲ©َ Ų¹َŁ„َŁ‰ ŁˆَŲ§Ų­ِŲÆٍ Ł…ِŁ†ْŁ‡ُŁ…َŲ§ ŁˆَŲ£َŲ¬ْŲ²َŲ£َŲŖْ ŲµَŁ„َŲ§ŲŖُŁ‡ُ ŁˆَŁƒَŲ°َŁ„ِŁƒَ Ų„Ł†ْ Ų£َŁ…َّ Ų§Ų«ْŁ†َŁŠْŁ†ِ ŁَŁˆَŁ‚َŁَŲ§ Ų¹َŁ†ْ ŁŠَŁ…ِŁŠŁ†ِŁ‡ِ ŁˆَŁŠَŲ³َŲ§Ų±ِŁ‡ِ، Ų£َŁˆْ Ų¹َŁ†ْ ŁŠَŲ³َŲ§Ų±ِŁ‡ِ Ł…َŲ¹ًŲ§، Ų£َŁˆْ ŁŠَŁ…ِŁŠŁ†ِŁ‡ِ، Ų£َŁˆْ ŁˆَŁ‚َŁَ Ų£َŲ­َŲÆُŁ‡ُŁ…َŲ§ Ų¹َŁ†ْ Ų¬َŁ†ْŲØِŁ‡ِ ŁˆَŲ§Ł„ْŲ¢Ų®َŲ±ُ Ų®َŁ„ْŁَŁ‡ُ، Ų£َŁˆْ ŁˆَŁ‚َŁَŲ§ Ł…َŲ¹ًŲ§ Ų®َŁ„ْŁَŁ‡ُ Ł…ُŁ†ْŁَŲ±ِŲÆَŁŠْŁ†ِ ŁƒُŁ„ُّ ŁˆَŲ§Ų­ِŲÆٍ Ł…ِŁ†ْŁ‡ُŁ…َŲ§ Ų®َŁ„ْŁَ Ų§Ł„ْŲ¢Ų®َŲ±ِ ŁƒَŲ±ِŁ‡ْŲŖ Ų°َŁ„ِŁƒَ Ł„َŁ‡ُŁ…َŲ§ ŁˆَŁ„َŲ§ Ų„Ų¹َŲ§ŲÆَŲ©َ Ų¹َŁ„َŁ‰ ŁˆَŲ§Ų­ِŲÆٍ Ł…ِŁ†ْŁ‡ُŁ…َŲ§ ŁˆَŁ„َŲ§ Ų³ُŲ¬ُŁˆŲÆَ Ł„ِŁ„Ų³َّŁ‡ْŁˆِ

Artinya : “Dan apabila ada seorang imam dan seorang makmum lelaki lalu dia berdiri di sebelah kiri imam atau di belakangnya maka dimakruhkan yang demikian itu bagi keduanya dan tidak perlu diulang akan solat atas keduanya dan sah solatnya. Dan seperti demikian juga jika dua orang makmum lelaki berdiri pada sebelah kanan dan kiri imam atau kedua makmum itu berdiri pada kiri imam atau keduanya pada kanan imam atau seorang berdiri pada kanan imam manakala seorang lagi pada belakangnnya atau keduanya berdiri di belakangnya secara sendirian yaitu seorang dibelakang imam dan seorang dibelakang makmum maka dimakruhkan yang demikian itu bagi keduanya dan tidak perlu diulangi akan solat atas setiap keduanya dan tiada sunat sujud sahwi.” (Kitab Al-Uum)

Ada pun sebab ada uzur seperti tiada ruang untuk berdiri di kanan imam lalu makmum yang seorang berdiri di kirinya atau tiada ruang di belakang imam lalu jemaah lelaki berdiri di kanan imam semuanya atau seumpamanya maka tidaklah makruh ketika itu.

wallahua’lam 
ustaz azhar idrus

No comments

Post a Comment

© all rights reserved
made with by templateszoo